Przykurcz ścięgna Achillesa – co go powoduje i jak się objawia?
Przykurcz ścięgna Achillesa to przypadłość dotykająca zarówno dzieci, jak i dorosłych. Do dysfunkcji dochodzi na skutek działania czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Charakterystycznym objawem skrócenia ścięgna jest konieczność chodzenia na palcach, co przynosi ulgę. Leczenie opiera się na ćwiczeniach. W niektórych przypadkach konieczna jest operacja.
Polecane
Czym jest ścięgno Achillesa?
Ścięgno Achillesa jest najdłuższym i najmocniejszym ścięgnem w ludzkim organizmie. Zbudowane jest z masywnych włókien kolagenowych i umiejscowione w tylnej części stawu skokowego. Łączy mięsień brzuchaty i płaszczkowaty łydki z piętą, a dokładnie guzem piętowym, z którego przechodzi w rozcięgno podeszwowe. Ścięgno ma strukturę zbitą i elastyczną z dużą tolerancją rozciągania. Ścięgno Achillesa umożliwia odrywanie stopy od podłoża, przetaczanie, wspinanie, przenoszenie ciężaru ciała na przodostopie. Pozwala również na wygenerowanie siły wybicia podczas skoku i biegu. W biomechanice ścięgno Achillesa uznawane jest główny zginacz stawu skokowego. Szeroka funkcjonalność struktury sprawia, że nawet najmniejsze uszkodzenie lub dysfunkcja ścięgna Achillesa zaburza całą mechanikę kończyny dolnej i uniemożliwia zachowanie prawidłowego wzorca chodu.
Jak dochodzi do przykurczu ścięgna Achillesa?
Poddawane wytrzymałości ścięgno Achillesa często ulega różnego rodzaju kontuzjom i dysfunkcjom. Jednym z często występujących jest przykurcz. Do skrócenia może dojść w wyniku działania czynników wewnętrznych, m.in.:
urazów rdzenia kręgowego,
przewlekłych stanów zapalnych ścięgien i mięśni,
wrodzonego zwyrodnienia ścięgna Achillesa,
chorób neurologicznych,
zaburzeń czynności tkanki mięśniowej,
dystrofii Duchenne’a (rzadka choroba genetyczna, prowadząca do postępującej degeneracji mięśni).
Jako przyczynę przykurczu ścięgna Achillesa wskazuje się również na czynniki zewnętrzne, do których należy m.in.: długotrwałe wzmożone napięcie mięśni łydek i stopy (np. wynikające z unieruchomienia kończyny), celowe i częste chodzenie na palcach, częste chodzenie na wysokich obcasach, siedzący tryb życia, podejmowanie się ćwiczeń nieadekwatnych do możliwości fizycznych i przygotowania (brak rozgrzewek), nagłe zwiększenie intensywności ćwiczeń.
Objawy przykurczu ścięgna Achillesa
Z przykurczem ścięgna Achillesa mamy do czynienia, jeśli zgięcie grzbietowe stawu skokowego wynosi więcej niż 10 stopni, a dodatkowo ulega zmniejszeniu przy próbie wyprostowania stawu kolanowego. Oceny zakresu pracy tyłostopia dokonuje ortopeda na podstawie testu stania na palcach, unoszeniu się na palce z pozycji ułożenia stóp na podłożu i chodu [1].
Przykurcz ścięgna Achillesa prowadzi do szeregu dolegliwości, które są zarówno objawem, jak i powikłaniem uszkodzenia ścięgna. Są to m.in.:
koślawienie pięt podczas chodzenia,
niepoprawny wzorzec chodu,
przewlekłe zapalenie ścięgna Achillesa,
nadmierne przeciążenie przodostopia, które sprzyja bólowi stopy,
chodzenie na palcach.
Przykurcz ścięgna Achillesa może być diagnozowany razem ze stopą płasko-koślawą jako jej przyczyna lub stan współistniejący.
Rehabilitacja i profilaktyka przykurczu ścięgna Achillesa
Przykurcz może być objawem zapalenia ścięgna Achillesa albo może je powodować, jeśli jest nieleczony. W niektórych przypadkach skrócenie struktury jest objawem zerwanego ścięgna, dlatego nie powinno się bagatelizować żadnych symptomów wskazujących na zaburzenia pracy ścięgna. Terapia jest prosta i opiera się na leczeniu zachowawczym. W celu rozluźnienia przykurczu stosowane są masaże sportowe, terapia manualna i ćwiczenia utrwalające zachowanie prawidłowych wzorców ruchowych podczas chodu, biegu i innych dyscyplin sportowych. Kluczowa jest więc analiza treningu, wprowadzenie zmian korygujących i niwelujących dolegliwości bólowe ścięgna. Uzupełnieniem rehabilitacji jest rolowanie, które z powodzeniem możesz wykonać samodzielnie w domu. Do automasażu użyj rolki o gładkiej strukturze. Regularne sesje rolowania poprzez zwiększenie przepływu krwi w mięśniach, poprawiają elastyczność struktury ścięgna. Dodatkowo automasaż wspomaga usuwanie toksyn i pobudza procesy regeneracji. Regularne rolowanie zapobiega ponownym przykurczom. Profilaktyka prawidłowej funkcjonalności ścięgna Achillesa to również dobór odpowiedniego obuwia treningowego i codziennego. Właściwe powinno chronić staw skokowo-goleniowy, amortyzować wstrząsy i zminimalizować ryzyko urazów skrętnych.
W przypadku braku powodzenia leczenia zachowawczego przeprowadzane jest operacyjne wydłużenie ścięgna Achillesa. Po zabiegu konieczne jest podjęcie rehabilitacji wspomagającej rozciąganie mięśnia trójgłowego łydki. Całkowity czas rekonwalescencji wynosi do 20 tygodni i wymaga współpracy z fizjoterapeutą.
Na czym polega operacyjne wydłużenie ścięgna Achillesa?
Operacyjne wydłużenie ścięgna Achillesa polega na przecięciu skóry i tkanki podskórnej w miejscu jego przebiegu, a następnie na wykonaniu niewielkich nacięć ścięgna w kształcie litery Z. W dalszej kolejności mechanicznie rozciąga się ścięgno do odpowiedniej długości i zakłada się szwy w miejscach nacięcia. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym.
lek. Agnieszka Żędzian
- R. Tomaszewski, B. Czasławska, Stopa płasko-koślawa dziecięca, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2020, 4, s. 368–372.
- A.M. Pogorzała, K. Wysokińska, Zerwanie ścięgna Achillesa – przyczyny, objawy kliniczne, metody leczenia i profilaktyka zapobiegająca urazom, „Fizjoterapia – wiedza i doświadczenie”, 2020, s. 47–61.
- I. Sudoł-Szopińska i in., Entezopatie i zapalenie entez. Część I. Etiopatogeneza, „Journal of Ultrasonography”, 2015, 15, s. 72–84.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
