Co to jest torbiel endometrialna? Przyczyny, objawy i leczenie

Co to jest torbiel endometrialna?

Niekiedy w tkankach pojawia się przestrzeń, która ma płynną zawartość. Jest to torbiel. Zmianę tego typu zawsze uznaje się za patologiczną, czyli niewystępującą w prawidłowych warunkach. Może mieć ona różną lokalizację. W przypadku kobiet często stwierdzane są torbiele na jajnikach. Jednym z ich rodzajów jest torbiel endometrialna.

Torbiele endometrialne stanowią 35% wszystkich łagodnych torbieli jajnika. Są to owalne przestrzenie. Wypełnia je ciemna i gęsta treść – nagromadzona krew menstruacyjna. Torbiel endometrialna może osiągać różne rozmiary. Zaobserwowano, że zmiany tego typu częściej występują na lewym jajniku.

Torbiele tego typu inaczej określa się torbielami czekoladowymi. Nazwa pochodzi od cech charakterystycznych wypełniającej cystę cieczy. Jest ona gęsta i ciemnobrunatna, co przypomina roztopioną czekoladę.

Niekiedy we wnętrzu torbieli endometrialnej obecne są skrzepy, spowodowane gromadzeniem się krwi w każdym cyklu menstruacyjnym. Nie ma ona ujścia, dlatego ulega procesowi krzepnięcia.

Jakie są przyczyny torbieli endometrialnej?

Przyczyną torbieli endometrialnej jest endometrioza. Szacuje się, że tego typu zmiany występują nawet u 17–44% chorych kobiet. Towarzyszą im jeszcze inne objawy (m.in. zrosty w narządach rodnych i jamie brzusznej).

Endometrioza jest chorobą przewlekłą, która dotyka nawet 10% kobiet w wieku rozrodczym. Charakteryzuje się obecnością endometrium (błony śluzowej macicy) poza macicą. Nie udało się ustalić dokładnych przyczyn tego stanu.

Torbiele endometrialne powstają, gdy błona śluzowa macicy umiejscawia się w jajnikach. Tego typu tkanka podlega działaniu hormonów oraz cyklowi menstruacyjnemu. Dlatego regularnie dochodzi do jej złuszczania się (menstruacji). Stąd też torbiele wypełnione krwią oraz szereg nieprzyjemnych dolegliwości.

Objawy torbieli endometrialnej

Przez pewien czas torbiele endometrialne przebiegają bez żadnych objawów. Często kobieta nie wie, że choruje na endometriozę, i schorzenie jest rozpoznawane przypadkowo. Jednocześnie są panie, u których występują nieprzyjemne dolegliwości, ale prawidłowa diagnoza zostaje postawiona dopiero po 8–10 latach.

Najczęściej pierwszym objawem torbieli endometrialnej jest ból w miednicy mniejszej, który przybiera przewlekłą postać. Ma on różny stopień nasilenia. Często nasila się w czasie menstruacji. Może występować po stronie jajnika lub być uogólniony. Oprócz tego występują jeszcze inne objawy, charakterystyczne dla endometriozy. Są to m.in.:

• bolesne miesiączki,

• obfite krwawienia menstruacyjne,

• przedłużające się krwawienia menstruacyjne,

• ból w czasie oddawania moczu,

• ból w czasie stosunku seksualnego,

• wzdęcia i problemy ze strony układu pokarmowego.

Ważna jest zależność endometrioza a ciąża. Na skutek choroby dochodzi do obniżenia płodności. Swój udział mają w tym również torbiele endometrialne. Zmiany te prowadzą bowiem do zaburzeń funkcjonowania jajników – ich przedwczesnej niewydolności oraz problemów z owulacją. Zmniejszeniu może ulec również rezerwa jajnikowa.

Jak szybko rośnie torbiel endometrialna?

Torbiel endometrialna może rosnąć bardzo szybko. Uznaje się, że znacznie szybciej od innych rodzajów torbieli, które występują w jajnikach. Może osiągnąć średnicę nawet do 20 centymetrów. Uważa się, że u kobiet z endometriozą czas od wystąpienia pierwszej miesiączki do powstania torbieli czekoladowej wynosi 4 lata.

Torbiel endometrialna a torbiel krwotoczna

Torbiel endometrialna nie powinna być mylona z innym rodzajem zmian, które mogą występować w jajniku. Mowa o torbieli krwotocznej. Obie z nich są wypełnione krwią, ale mają różne pochodzenie. Torbiel krwotoczna zawiera krew pochodzącą z drobnych naczyń krwionośnych, które uległy uszkodzeniu w momencie uwolnienia komórki jajowej. Nie jest ona związana z endometriozą i występuje również u zdrowych kobiet.

Leczenie torbieli endometrialnej

Torbiel endometrialną można rozpoznać w badaniu ultrasonograficznym (USG). Niekiedy jest ona wyczuwalna również przez powłoki brzuszne w badaniu palpacyjnym. Sugerują ją opory tkankowe i tkliwość.

Leczenie torbieli endometrialnych jest konieczne, aby zapobiec ich pęknięciu. To powikłanie, które stanowi poważne zagrożenie. W terapii stosuje się leki przeciwbólowe i hormonalne lub usuwa się zmianę metodami laparoskopowymi.

1. A.T. Hoyle, Y. Puckett, Endometrioma, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559230/#article-21106.s2 (dostęp 17.02.2022).
2. K. Gałczyński i in., Ovarian endometrioma – a possible finding in adolescent girls and young women: a mini-review, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6839067/ (dostęp 17.02.2022).