Wstyd - Czym jest? Jak się od niego uwolnić?
Wstyd ma ogromny wpływ na jakość naszego życia i relacji z innymi ludźmi. W wielu przypadkach może być przyczyną kompleksów i hamowania naszych działań. Czym jest wstyd i kiedy go czujemy?
![wstyd-co-to-jest-jak-sie-od-niego-uwolnic](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/5GRorCWMaq8f7iKbMC04eZ/bc11e864c0514eaf2ee39bdc13accbb5/wstyd-co-to-jest-jak-sie-od-niego-uwolnic.jpg?w=1920&h=1275&fl=progressive&q=90&fm=jpg)
Polecane
![placz-nieutulony-gwaltowny-jakie-sa-rodzaje](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/4Hc313mq6il36XTHQARXJU/d9a80472a81d2d1a0f415524d6048596/placz-nieutulony-gwaltowny-jakie-sa-rodzaje.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
![co-to-sa-kompleksy-jak-sie-ich-pozbyc-](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/5KQzkmH5iuVzFEUVHQXRSz/f8893e880be6f3f2bdf448aec7a03cdf/co-to-sa-kompleksy-jak-sie-ich-pozbyc-.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
![melancholik-kim-jest-co-warto-wiedziec](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/2kbummyHH18251yck1goaD/5e2b1d72f510a01e515f5c5a05e8022b/melancholik-kim-jest-co-warto-wiedziec.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
![szczescie-jak-je-odnalezc-co-warto-wiedziec](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/4eaCPbug8dmngjH0KMmjyX/9b28b3609507543efadc7e4837085c93/szczescie-jak-je-odnalezc-co-warto-wiedziec.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb)
Co to jest wstyd?
Literatura psychologiczna nie podaje jednej, uniwersalnej definicji wstydu, jednak często porównuje go z poczuciem winy. Wstyd łączy się ze stanem emocjonalnym wywołanym przez ryzyko ośmieszenia w wyniku przekroczenia przyjętych norm moralnych. Uczucie wstydu zawsze koncentruje się na jednostce i jej poczuciu dyskomfortu. Można je porównać do chęci ucieczki, wycofania, ukrycia własnej porażki. Wstyd wywołuje również objawy fizyczne takie jak napięcie, kołatanie serca, zaczerwienienie, w niektórych przypadkach nawet zawroty głowy i nudności. Ma to związek z połączeniem uczucia wstydu z silnym stresem.
Wstyd to rodzaj złożonych emocji, pojawiających się w momencie myślenia o tym, co powiedzą o nas inni. To również stan, w którym z różnych powodów czujemy się gorsi bądź niewystarczająco dobrzy - w ten sposób może łączyć się z kompleksami. Wstyd jest uczuciem potrzebnym, gdyż w wielu przypadkach kształtuje naszą motywację i poprawne zachowania, a także pomaga budować prawidłowe więzi społeczne. Jest rodzajem dyscypliny trzymającej nas w ryzach. Pojawienie się wstydu jest również oznaką zdrowia psychicznego, które wskazuje na naszą zdolność do empatii. Uczucie wiąże się ponadto z intymnością. Zależność ta kształtuje się już w wieku dziecięcym. Ciągłe odczuwanie wstydu może prowadzić do zaburzeń psychicznych.
Kiedy odczuwamy uczucie wstydu?
Uczucie wstydu znane jest każdemu. Pojawia się z wielu powodów i w różnych okolicznościach. Co zatem może być jego przyczyną?
Kompleksy - wynikające z wyglądu, który w ocenie osoby odbiega od przyjętych kanonów, np. z powodu niskiego wzrostu, nadwagi, drobnej budowy ciała, w przypadku kobiet małego lub bardzo dużego biustu, piegów, znamion itd.
Choroby lub dolegliwości - w przypadku dzieci często powodem wstydu jest noszenie okularów.
Pochodzenie - z małego miasta, wsi, z określonego kraju.
Praca - która powszechnie nie jest oceniana jako ambitna.
Zarobki - zbyt niskie, by funkcjonować na oczekiwanym poziomie życia.
Życie intymne - w szczególności potrzeby seksualne, o których wstydzimy się powiedzieć partnerowi.
Zachowanie - wychodzące poza przyjęte normy społeczne.
Niewiedza - na wybrane tematy, które podejmują rozmówcy w naszej obecności.
Wstyd to pojęcie szerokie i powodów odczuwania go może być wiele. Jego charakter i intensywność jest kwestią indywidualną. Trudno wskazywać na konkretne zachowania lub cechy, które mogą i powinny generować poczucie wstydu.
Wstyd u dzieci
Wstyd u dzieci początkowo objawia się niechęcią do obcych ludzi, przed którymi czuje się skrępowanie. Jest to rodzaj nieśmiałości, która mija z wiekiem. Wstyd nie powinien łączyć się z uczuciem lęku, gdyż zaburza to prawidłową adaptację i utrudnia rozwój związków społecznych.
U kilkuletnich dzieci wstyd związany jest z intymnością i bywa formą ochrony. Pomaga kształtować poczucie własnej wartości, potrzeb, wyznacza osobistą strefę komfortu. Kilkulatki zaczynają powoli rozróżniać granicę pomiędzy sferą publiczną a prywatną, co wiąże się ze zmianą zachowań w zależności od okoliczności i miejsca, w którym przebywają.
Z czasem wstyd może zacząć wiązać się z potrzebą spełniania oczekiwań, np. rodziców, co do lepszych ocen, zachowania, aktywności na lekcjach. Ma to wady i zalety. Wstyd w tym przypadku powinien być motywujący, nie może wpędzać w kompleksy. Nieakceptowalne jest przede wszystkim wytworzenie w dziecku silnego wstydu, który będzie się wiązał ze strachem utraty miłości rodzica. Niepokoić powinna również sytuacja, gdy podopieczny w ogóle nie odczuwa wstydu. Prowadzi to bowiem do przekraczania norm i nieakceptowanych zachowań, które mogą mieć konsekwencje w życiu dojrzałym. W takich przypadkach niezbędna jest pomoc psychologa.
Jak pokonać wstyd?
W wielu przypadkach wstyd wynika z nieprawidłowego wzorca myślenia o sobie i braku umiejętności dostrzegania zalet. Choć problem jest krótkotrwały i zależny od powstałych okoliczności, poradzenie sobie z nim jest proste. Niekiedy jednak zdrowy wstyd zaczyna przeistaczać się w destrukcyjny. W większości przypadków ma on źródło w błędach wychowawczych popełnionych we wczesnym dzieciństwie. Niszczący wstyd może być również skutkiem nieudanego związku i tkwienia w poczuciu winy. Przekonanie o własnej niedoskonałości, ułomności i brak akceptacji to przyczyny pojawienia się stanów lękowych. W takich przypadkach pokonanie wstydu wymaga pomocy psychoterapuety. Walka ze wstydem, który powoduje kompleksy lub stany depresyjne, jest trudna i często obarczona błędami. Podstawowym jest wycofywanie się z relacji społecznych i przekonanie o uzdrawiającej samotności. Błędem jest również szukanie usprawiedliwienia dla powstałych zachowań i okoliczności. Warunkiem poradzenia sobie ze wstydem jest stawienie czoła problemom i własnym kompleksom.
Wstyd a depresja
Wstyd ma ogromny wpływ na nasilenie się objawów depresyjnych. Jest poważną przeszkodą w prawidłowym diagnozowaniu depresji i nerwicy. Nieumiejętność radzenia sobie generuje autodestrukcyjne zachowania, m.in. ataki przemocy słownej i fizycznej lub uzależnienia. Zaburzenia obsesyjno kompulsyjne, stany lękowe i epizody depresji mają swoje podłoże m.in. w destrukcyjnym wstydzie. Zmniejszenie objawów zaburzeń i zapanowanie nad chorobą zmniejsza ryzyko izolacji społecznej i pomaga wdrożyć efektywne leczenie.
- A. Kleszczewska-Albińska, R. Albiński, Wstyd i poczucie winy w teorii i badaniach, „Psychologia Jakości Życia”, 2009, t. 8, nr 1.
- A. Dodziuk, Wstyd. Jak lepiej go zrozumieć i nie pozwolić, żeby zatruwał nam życie. Charaktery, Kielce 2018.
Powyższy materiał ma wyłącznie charakter edukacyjno-informacyjny, nie jest poradą lekarską i nie zastępuje konsultacji z lekarzem. Przed zastosowaniem się do wskazówek lub informacji o charakterze specjalistycznym zawartych w Welbi należy skonsultować ich treść z lekarzem. Welbi dokłada najwyższych starań, aby treść publikowanych materiałów był najlepszej jakości, ale nie ponosi odpowiedzialności za ich zastosowanie bez konsultacji z lekarzem.
Najchętniej czytane
![jak-sie-uspokoic-jakie-sa-skuteczne-sposoby](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/4aBgReJihlX6BRsNfJCBsQ/5906615599985a50b1e790b34604ba22/jak-sie-uspokoic-jakie-sa-skuteczne-sposoby.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)
![lek-przed-ptakami-awizofobia-jakie-sa-przyczyny-i-objawy](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/6kW6ex6G0nXCFg4ojD0pSW/5fb95d0dac79d6e53dd3126d0e4ea417/lek-przed-ptakami-awizofobia-jakie-sa-przyczyny-i-objawy.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)
![zawisc-co-to-jest-jak-sobie-z-nia-poradzic](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/2CSamIwsWytZfMadW6I2Xq/7f4971b89e5a745e85b4f5f404bee85d/zawisc-co-to-jest-jak-sobie-z-nia-poradzic.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)
![czlowiek-empatyczny-co-to-znaczy-czym-sie-cechuje](https://images.ctfassets.net/skltjd930ae2/7CqyxtYVwcJvZ6WXBwGz7/b3f19e6aca98099e6b4fe4c41b535e55/czlowiek-empatyczny-co-to-znaczy-czym-sie-cechuje.jpg?w=250&h=250&fl=progressive&q=50&fm=jpg&fit=thumb&f=face)