Czym jest kaszel psychogenny? Objawy kaszlu na tle nerwowym

Czym jest kaszel psychogenny?

Uporczywy suchy kaszel u dorosłego jest zazwyczaj objawem astmy, zespołu ściekania wydzieliny po tylnej ścianie gardła i refluksu żołądkowo-przełykowego. W przypadku, gdy za przewlekły kaszel suchy nie odpowiada żadna przyczyna organiczna, możesz podejrzewać jego podłoże psychogenne. Tzw. kaszel nerwicowy jest manifestacją problemów emocjonalnych. To choroba z zakresu zaburzeń wegetatywnych (psychicznych, które występują w postaci somatycznej, czyli objawiają się fizycznymi dolegliwościami). Wywołany jest podświadomą stymulacją ośrodka kaszlowego oraz ośrodków korowo–podkorowych w mózgu. 

Przyczyny kaszlu psychogennego

Kaszel na tle nerwowym może pojawić się w każdym wieku, jednak najczęściej dotyczy osób młodych i wrażliwych emocjonalnie, które nie potrafią sobie poradzić w sytuacji zagrożenia problemami psychosocjalnymi. Przyczynami kaszlu psychogennego mogą być:

• zaburzenia relacji z rodzeństwem, rodzicami, małżonkiem itd.,

• zespół lęku separacyjnego, 

• fobie, nerwica lękowa,

• zaburzenia osobowości,

• odczuwanie silnego niepokoju,

• nadmierne ambicje i wysokie oczekiwania,

• zaburzenia komunikacji, 

• zaburzenia emocjonalne, duża reaktywność emocjonalna,

• zmiana szkoły, pracy, miejsca zamieszkania i trudności w odnalezieniu się w nowym środowisku, 

• trudności w werbalizowaniu uczuć.

Objawy kaszlu na tle nerwowym

Cechami charakteryzującymi kaszel na tle nerwowym są:

• występowanie epizodów suchego, „szczekającego”, dudniącego, głośnego kaszlu,

• przewlekły charakter – kaszel utrzymuje się ponad 8 tygodni,

• tzw. gromadne napady kaszlu, czyli pojawienie się dolegliwości w obecności innych osób,

• nasilenie epizodów w sytuacjach stresowych,

• brak współistnienia jakichkolwiek innych objawów chorobowych,

• kaszel nawykowy podobny do tiku,

• brak reakcji na leki o działaniu przeciwkaszlowym.
  

Kaszel na tle nerwowym nie występuje przeważnie w nocy, jeśli jednak napady pojawiają się wtedy, mogą powodować bezsenność.

Jeśli zaobserwujesz u siebie wyżej wymienione objawy, zgłoś się do lekarza rodzinnego. Specjalista zbada Cię i da skierowanie na badania, żeby wykluczyć inne przyczyny kaszlu, może też skierować Cię do innych specjalistów.

Konsekwencje nerwowego kaszlu

Utrzymujący się długo kaszel psychogenny wiąże się z ryzykiem wielu skutków ubocznych. Eksperci wymieniają wśród nich przede wszystkim podrażnienie błony śluzowej dróg oddechowych. Powikłaniem przewlekłego kaszlu nerwicowego mogą być m.in. wysiłkowe nietrzymanie moczu, przepuklina, zachłystowe zapalenie płuc bądź rozszerzenie drzewa oskrzelowego.

Diagnostyka kaszlu psychogennego

Rozpoznanie kaszlu na tle nerwowym jest trudne, gdyż, poza stwierdzeniem wyżej wymienionych objawów, konieczne jest wykluczenie innych możliwych przyczyn występowania przewlekłego kaszlu. W tym celu lekarz przeprowadzi wywiad chorobowy, badanie przedmiotowe i zleci badania diagnostyczne.

Podczas zbierania wywiadu zapyta m.in. o okoliczności pojawienia się kaszlu, jego charakter (np. szczekający, dudniący, mokry), okresy występowania i nasilenia się objawów (np. nad ranem, w nocy), czynniki wyzwalające (np. zimne powietrze, wysiłek fizyczny, stres) i łagodzące kaszel (np. leki, relaks), styl życia oraz problemy zdrowotne.

Następnie przejdzie do badania przedmiotowego. Jego celem jest ustalenie, czy kaszel to jedyny objaw, czy może współwystępuje z innymi dolegliwościami. Ułatwi to ustalenie wstępnego rozpoznania. Lekarz osłucha klatkę piersiową, zbada gardło, oceni okoliczne węzły chłonne. Aby uzyskać więcej informacji, skieruje na badania diagnostyczne.

W rozpoznaniu przyczyny przewlekłego kaszlu stosowane są przede wszystkim:

• badania laboratoryjne z krwi – morfologia dostarczy informacji o ogólnym stanie zdrowia,

• testy alergiczne,

• RTG klatki piersiowej,

• badania spirometryczne i odkrztuszanej plwociny.
  

Czasem niezbędna jest konsultacja z laryngologiem, alergologiem i pulmonologiem. Na ostateczne rozpoznanie kaszlu nerwicowego pozwalają badania psychologiczne. 

Jak leczyć kaszel psychogenny?

Kluczowym elementem leczenia kaszlu psychogennego jest psychoterapia. Najczęściej prowadzona jest terapia poznawczo-behawioralna. Specjalista pomaga uświadomić sobie źródło problemu, zmienić podejście do niego i rozpocząć stopniowy proces zdrowienia poprzez zmianę zachowania i postrzegania problematycznych sytuacji. 

Staraj się wyeliminować czynnik stresogenny, który wyzwala kaszel. Ważną fazą procesu leczenia kaszlu psychogennego jest wzmacnianie indywidualnej odporności na stres. Naucz się skutecznie radzić sobie w trudnych sytuacjach. Istnieje wiele metod, które pomagają na nie lepiej reagować. Eksperci wymieniają wśród nich m.in. ćwiczenia oddechowe, jogę, medytację, muzykoterapię i aktywność na świeżym powietrzu. 

W ostateczności oddziaływania psychoterapeutyczne wspomagane są farmakoterapią. Przy braku satysfakcjonujących efektów lekarz może zaproponować łagodne środki uspokajające bądź leki hamujące odruch kaszlu, jednak nie u każdego przyniosą one efekt. 

Możesz się również wspomagać naturalnymi metodami. Skonsultuj jednak z lekarzem przyjmowanie ziół na nerwicę. Jedne z bardziej skutecznych to kozłek lekarski, melisa, dziurawiec, chmiel zwyczajny, lawenda lekarska i serdecznik pospolity.