Czym jest otyłość? Jakie są jej typy? Jak z nią walczyć?

Czy problem otyłości jest duży? Jak go rozpoznać?

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) problem nadwagi i otyłości dotyczy aż około miliarda ludzi. Zważywszy na to, jakie skutki dla całego organizmu mogą mieć dodatkowe kilogramy, dane te są przytłaczające. Na złe nawyki, prowadzące do otyłości, powinien uważać każdy. Co prawda istnieje wiele czynników genetycznych i środowiskowych, które zmieniają ryzyko wystąpienia tego problemu, jednak warto wiedzieć, że z dodatkowych kilogramów nierzadko można zdać sobie sprawę z dużym opóźnieniem.

Wyróżnia się trzy główne stopnie otyłości:

• wartości BMI 30–34,9 to otyłość I stopnia,

• wartości BMI 35–39,9 to otyłość II stopnia,

• wartości BMI ≥40 kg/m2 to otyłość III stopnia.

Otyłość u dzieci

Do sprawdzenia, czy waga dziecka jest prawidłowa, nie stosuje się wskaźnika BMI, tak jak u dorosłych, ale korzysta się z tzw. siatek centylowych. Pozwala to ocenić nie tylko to, czy masa ciała jest prawidłowa, ale też czy wzrost oraz obwód głowy wskazują na prawidłowy rozwój dziecka.

Wypowiadając się o otyłości wśród dzieci i młodzieży, naukowcy coraz częściej używają określenia „epidemia”. Nic w tym dziwnego, ponieważ według specjalnego raportu Centrum Zdrowia Dziecka wśród sześciolatków już co piąta dziewczynka i co siódmy chłopiec ważą za dużo.

Aby zachować odpowiednią wagę, dzieci i rodzice powinni pamiętać o aktywności fizycznej oraz zdrowych nawykach żywieniowych. W zniwelowaniu ryzyka wystąpienia problemu pomaga 90 minut aktywności dziennie. Choć wydaje się, że to dużo, dziecko, które, chodzi do szkoły pieszo, uczestniczy w lekcjach wychowania fizycznego oraz po szkole jeździ rowerem, z łatwością sprosta temu kryterium.

Otyłość gynoidalna

Ten rodzaj otyłości najczęściej występuje u kobiet. Objawia się on nagromadzeniem się tkanki tłuszczowej w obrębie bioder. Ponieważ mowa przede wszystkim o udach i pośladkach, otyłość gynoidalna nazywana jest również po prostu otyłością pośladkowo-udową.

W celu sprawdzenia, czy problem Cię dotyczy, możesz wyliczyć swój wskaźnik WHR. Aby to zrobić, powinieneś zmierzyć obwód talii i bioder, a następnie podzielić wartość obwodu pasa przez wartość obwodu bioder. Kiedy wartość WHR wynosi u mężczyzn mniej niż 1,0 a u kobiet 0,8, to możemy mówić o otyłości gynoidalnej.

Otyłość brzuszna u mężczyzn

Mężczyźni mają większą skłonność do tycia niż kobiety. Wśród polskiego społeczeństwa panów z dodatkowymi kilogramami jest aż 64 proc., zaś pań 49 proc. Niestety mężczyźni mają również większe trudności ze zrzuceniem wagi.

Tak jak otyłość gynoidalna występuje najczęściej u kobiet, tak otyłość brzuszna w przeważającej większości dotyczy mężczyzn. Jej powody mogą być różne. Wśród najczęstszych wymienia się zaburzenia hormonalne – nadprodukcję kortyzolu i niedobór testosteronu, lecz również czynniki genetyczne i środowiskowe.

Przyczyny otyłości

Przyczyny otyłości możemy podzielić przede wszystkim na środowiskowe, psychologiczne, hormonalne i genetyczne. Nierzadko jednej osoby dotyczą dwa lub więcej rodzajów przyczyn. To ważne, aby zdawać sobie sprawę, jak wiele czynników ma wpływ na naszą masę, ponieważ jeszcze do niedawna osoby otyłe kojarzone były jedynie z niezdrowym trybem życia.

Dziś, kiedy coraz więcej mówi się o znaczeniu tzw. ciałopozytywności, nie powinno się z góry nikogo szufladkować. Choć faktem jest, że w wielu przypadkach to właśnie niezdrowe nawyki odpowiadają za pojawienie się otyłości, zdecydowanie nie jest to reguła. Jak wspomniałam wyżej, przyczyny tej choroby mogą być na tyle szerokie i jednocześnie powiązane, że nierzadko osoba, której dotyczy problem, potrzebuje naprawdę ogromnej siły wewnętrznej, aby to przezwyciężyć. Niezdrowa presja zdecydowanie w tym nie pomoże, a może zaszkodzić.

Zmniejszenie żołądka

Operacja zmniejszenia żołądka jest swego rodzaju ostatecznością. Operacja chirurgiczna pozwala pacjentom poprawić jakość życia, zniwelować bolesne objawy choroby oraz zmniejszyć ryzyko schorzeń, do których może prowadzić otyłość.

Przed operacją niezbędne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu oraz badań, które dostarczą specjalistom informacji o tym, czy pacjent kwalifikuje się do tego rodzaju zabiegu. Oprócz standardowych badań laboratoryjnych i konsultacji anestezjologicznych odbywa się również spotkanie z psychologiem, który ma za zadanie sprawdzić, czy pacjent jest odpowiednio zmotywowany do zmiany stylu życia i nawyków żywieniowych. Ekspert może również pomóc pacjentowi przygotować się psychicznie do zabiegu.

Głównym wskazaniem do chirurgicznego leczenia otyłości jest otyłość III stopnia (BMI>40 kg/m2). Jeżeli występują dodatkowe choroby związane z zaawansowaną nadwagą (takie jak nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, choroba wieńcowa, ciężka choroba zwyrodnieniowa stawów, zespół obturacyjnego bezdechu sennego itd.) pacjent z otyłością II stopnia (BMI>35 kg/m2) także może zostać zakwalifikowany na operację.

Niestety istnieje również szereg przeciwwskazań do skorzystania z tego rodzaju zabiegu. Mowa tu przede wszystkim o niektórych zaburzeniach psychicznych (np. o schizofrenii, bulimii i przewlekłej, zaawansowanej depresji), chorobach zapalnych przewodu pokarmowego, uzależnieniu od alkoholu lub narkotyków, nowotworach i chorobach endokrynologicznych.

Bariatra – co to za lekarz?

Otyłość jest chorobą, a każdą chorobę powinien leczyć odpowiedni specjalista. W przypadku otyłości najlepsze efekty możesz uzyskać, patrząc na swoją terapię holistycznie. Z jednej strony pomocna może okazać się regularna psychoterapia, z drugiej czasem warto zgłosić się do bariatry, który zawodowo zajmuje się leczeniem wyłącznie otyłości.

Bariatra zajmuje się diagnozowaniem, określeniem przyczyn, profilaktyką i leczeniem nadwagi i otyłości.To właśnie on może zadecydować o tym, że nasz problem wymaga terapii metodami chirurgicznymi. Nierzadko to właśnie tego rodzaju zabieg jest ostatnią nadzieją pacjentów.

Jeszcze kilka, kilkanaście lat temu wiele osób chorych na otyłość nie miało pojęcia o tym, że chorobę można leczyć skuteczniej dzięki odpowiedniemu medycznemu podejściu. Terapia nierzadko polegała przede wszystkim na leczeniu objawowym, czyli wizytach u wielu specjalistów, którzy nie współpracowali ze sobą.

Chory odwiedzał np. kardiologa, dietetyka i diabetologa, a każdy z tych ekspertów zajmował się wyłącznie własną dziedziną. Bariatra stanowi pewnego rodzaju uzupełnienie takiego układu, pomaga pacjentowi koordynować leczenie oraz w swoich decyzjach bierze pod uwagę badania od innych specjalistów.

Piwny brzuch

Na początku warto podkreślić, że brzuch piwny nie pojawia się jedynie od piwa. Faktem jest, że piwo może wpływać na jego rozwój, jednak nie jest tak, że ktoś, kto zupełnie nie spożywa tego trunku, na pewno nie dorobi się charakterystycznej fałdy. Wynika to z tego, że piwo jest bardzo kaloryczne, a do tego zwiększa uczucie głodu.

Żołądek i jelita pełne wstępnie strawionego piwa i dodatkowo jedzenia, którego w innych warunkach byśmy tyle nie zjedli, rozciągają cały brzuch. I w ten oto prosty sposób ludzie dorabiają się typowej dla panów po trzydziestce boleści. Nie pomaga w tym wszystkim fakt, że piwo to często wręcz wieczorny lub weekendowy rytuał. Jego efekty mogą być widoczne już po kilku miesiącach praktykowania.

Co może pomóc? Zarówno w ramach profilaktyki, jak i leczenia pomóc może zmiana nawyków żywieniowych. Mowa przede wszystkim o zdrowej diecie i ćwiczeniach i rezygnacji z piwa.

1. G. Sikorska-Wiśniewska, Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży, 2007.
2. D. Przybylska, M. Kurowska, P. Przybylski, Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej, 2012.
3. L. Kłosiewicz-Latoszek, Otyłość jako problem społeczny, zdrowotny i leczniczy, 2010.
4. I. Kinalska, A. Popławska-Kita, B. Telejko, M. Kinalski, A. Zonenberg, Otyłość a zaburzenia przemiany węglowodanowej, 2006.
5. W. Bryl, A. Miczke, D. Pupek-Musialik, Nadciśnienie tętnicze i otyłość – narastający problem wieku rozwojowego, 2005.
6. A. Jung, Otyłość – choroba cywilizacyjna, 2014.