Torebka stawowa – budowa, funkcje, najczęstsze urazy

Co to jest torebka stawowa i jakie pełni funkcje?

Torebka stawowa stanowi jeden z istotniejszych elementów aparatu ruchu. To swego rodzaju elastyczna błona otaczająca z zewnątrz wszystkie stawy w organizmie i wypełniająca ich wnętrze. Zapewnia ochronę przed czynnikami zewnętrznymi, poza tym łączy i stabilizuje powierzchnie stawowe kości bez względu na mechanizm ich działania i anatomię. Todzięki niej stawy mogą wykonywać swoją pracę płynnie i bezboleśnie.

Torebka stawowa składa się z dwóch warstw, przy czym każda z nich pełni odmienne funkcje. Zewnętrzną warstwę, tzw. błonę włóknistą, tworzą włókna kolagenowe, które wraz z więzadłami i ścięgnami mięśni odpowiadającymi za ruch danego stawu łączą się na kształt mocnej sieci. Dzięki temu torebka stawowa palca, łokcia czy kolana może wydajnie i komfortowo pracować. Jej grubość zależy od zakresu ruchów oraz obciążenia stawu, co znaczy, że np. staw łokciowy może mieć cieńszą torebkę od stawu biodrowego, ale grubszą od stawu obojczykowo-mostkowego. Drugą warstwę (wewnętrzną) torebki stawowej stanowi błona maziowa. To struktura o charakterze membrany wyściełającej wewnętrzną jamę stawu (z wyjątkiem powierzchni stawowych) i pochewek ścięgnistych. Jest cienka i delikatna, a jej głównym zadaniem jest zmniejszenie tarcia zachodzącego w stawie podczas wykonywania ruchów oraz zapewnienie przyczepności względem siebie kościom budującym staw.Tworząca gęstą maź torebka wewnętrzna zawiera poduszeczki tłuszczowe, poza tym jest unerwiona i unaczyniona, dlatego jeśli z jakichś przyczyn układ błony maziowej zostanie zaburzony, może przestać pełnić swoje funkcje i spowoduje, że zaczniesz odczuwać wiele nieprzyjemnych dolegliwości

Najczęstsze urazy torebki stawowej

Postępujące zmiany zachodzące w torebce stawowej pomoże Ci odkryć m.in. ultrasonografia. Ze względu na złożoną budowę torebki oraz codzienne obciążenia, jakim ją poddajesz, podczas treningu na siłowni, krzywego siedzenia przed komputerem czy pracy w nieergonomicznej pozycji, stale narażona jest na urazy i różnego rodzaju kontuzje.Uszkodzenie torebki stawowej nie jest wbrew pozorom domeną sportowców. Również Ciebie może spotkać w wyniku niefortunnego upadku, poślizgnięcia się, uderzenia czy każdego innego ruchu, w którego przebiegu doszło do przekroczenia fizjologicznego zakresu jej rozciągliwości. Wśród najczęstszych urazów torebki stawowej wymienia się naciągnięcie. To rodzaj kontuzji o łagodnym przebiegu i pomyślnym rokowaniu. Jej istotą jest naciągnięcie zewnętrznej warstwy torebki stawowej bez innego rodzaju zniszczeń w obrębie stawu. Powoduje to zwykle ból i obrzęk oraz lekkie pogorszenie funkcji stawu, a objawy ustępują po kilkunastu dniach. Innym równie częstym, choć bardziej poważnym urazem, jest pęknięcie torebki stawowej, które oznacza częściowe przerwanie ciągłości błony włóknistej. Cechami charakterystycznymi kontuzji tego typu są szybko narastająca opuchlizna i ból tuż po zdarzeniu. Poza tym motoryka Twojego stawu będzie znacznie pogorszona. Pęknięta torebka stawowa wymaga dłuższej rehabilitacji. Zaniechanie leczenia lub jego nieprawidłowy przebieg grozi niestabilnością stawu w późniejszym okresie. Źle zrośnięta torebka stawowa może zaburzać nie tylko mechanikę pracy stawu, ale i całej kończyny czy obszaru, w którym się znajduje.

Najgorszy uraz torebki stawowej

Trzecią, ale najcięższą, formą urazu jest zerwanie torebki stawowej. W przebiegu kontuzji dochodzi do całkowitego rozerwania włókien kolagenowych warstwy zewnętrznej oraz pobliskich więzadeł. W takim stanie poruszanie stawem jest niemożliwe, ale ból nie pojawia się natychmiast, a stopniowo narasta. Poza tym dyskomfort nasila się nawet podczas biernej zmiany pozycji chorej okolicy. Szybko za to pojawia się stan zapalny, który rozpoznasz po ociepleniu skóry. Poza tym możesz zaobserwować zasinienia podskórne. To znaczy, że doszło do uszkodzenia również naczyń krwionośnych. Wylana torebka stawowa goi się najdłużej. Rozerwanie torebki stawowej może także spowodować słyszalne trzaski podczas próby wykonania ruchu. Oznacza to, że płyn w torebce stawowej kostki czy innego stawu rozszedł się po najbliższej okolicy. Jego ubytek w stawie sprawia, że dochodzi do znacznego tarcia powierzchni stawowych i ocierania się o siebie kości, co zaostrza nieprzyjemne dolegliwości. W leczeniu uszkodzonej torebki stawowej stosuje się wiele metod, przede wszystkim w zależności od stopnia uszkodzeń. W ostrym stanie pourazowym bezcenne są zimne, miejscowe kompresy i elewacja chorego odcinka. Czasem niezbędny okazuje się lek przeciwbólowy. Aby trwale wzmocnić aparat ruchu, pomocne mogą być zabiegi fizykoterapeutyczne, rehabilitacja ruchowa i kurkuma na stawy

1. A. Dziak, Urazy i uszkodzenia w sporcie, Kasper, Kraków 2000.
2. I. Wiszomirska, Anatomia układu ruchu człowieka, Frel, Nowy Dwór Mazowiecki 2015.