Ból w plecach – rodzaje, przyczyny, sposoby leczenia

Ból pleców – przyczyny bezpośrednie

Ból pleców najczęściej pojawia się w wyniku bezpośrednich zaburzeń strukturalno-czynnościowych kręgosłupa i układu kostno-stawowo-mięśniowego obręczy biodrowej i barkowej. Zaliczają się do nich zmiany zwyrodnieniowe, deformacje i uszkodzenia krążków międzykręgowych czy ucisk korzeni nerwowych biegnących wzdłuż kanału kręgowego, a także gałęzi rozchodzących się na obwód. W zależności od przyczyny ból pleców różni się charakterem, przebiegiem i lokalizacją. Jednym z bardziej powszechnych jest ból z prawej strony u góry bądź promieniujący w lewym kierunku. Zjawisko tego typu stanowi przesłankę do diagnostyki zespołu korzeniowego lub zmian zwyrodnieniowych w odcinku szyjnym. Dolegliwość może być także kojarzona z nadmiernym napięciem mięśni ramion i karku w wyniku nieprawidłowej postawy.Długotrwałe przybieranie zgarbionej pozycji podczas pracy i nauki oraz przeciążenia powstałe podczas nieprawidłowego podnoszenia i przenoszenia ciężkich przedmiotów sprzyjają osłabieniu mięśni grzbietu w odcinku piersiowym. W efekcie może pojawić się ból pleców między łopatkami. Ból z tyłu pleców na wysokości płuc obserwuje się również w przebiegu chorób kręgosłupa na tle zmian wytwórczych, takich jak osteofity, a także nadmiernego napięcia powięziowego, czyli tzw. punktów spustowych.Równie uciążliwy co ból pleców w górnych odcinkach bywa ból pleców na dole. Dolegliwości w tej okolicy grzbietu najczęściej stanowią powikłanie zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa, zmian osteoporotycznych i stanów zapalnych korzeni nerwowych. W przebiegu tego typu dolegliwości najczęściej poza bólem pojawiają się trudności w chodzeniu, uczucie mrowienia lub drętwienia kończyny dolnej czy jej niedowład.

Ból pleców – przyczyny pośrednie

Ból pleców może mieć przyczyny niezwiązane z kręgosłupem. Wówczas źródła dolegliwości zwykle dopatruje się w chorobach sercowo-naczyniowych, internistycznych, urologicznych, ginekologicznych czy nowotworowych. Ból pleców po lewej stronie u góry, promieniujący do obojczyka i ramienia w towarzystwie nudności, duszności czy pieczenia w klatce piersiowej, może zwiastować zawał serca. Z kolei ból w dole pleców występuje często w przebiegu zapalenia pęcherzyka żółciowego i trzustki, silnych zaparć, nadwrażliwości jelit, chorób przydatków, zespołu bolesnego miesiączkowania, kolki nerkowej i infekcji nerek.Ból z tyłu pleców na wysokości żeber, promieniujący w przestrzeniach międzyżebrowych w kierunku ściany brzucha, często świadczy o neuralgii międzyżebrowej. Nerwobóle pleców mogą mieć charakter pourazowy, toksyczny, metaboliczny bądź być efektem chorób, np. boreliozy i półpaśca. Bóle pleców nierzadko towarzyszą otyłości, przewianiu, a także pojawiają się w ciąży. Kobiety spodziewające się dziecka w wyniku ucisku powiększającej się macicy na okoliczne narządy, zmiany środka ciężkości, hiperlordozy i przyrostu masy ciała najczęściej skarżą się na dolegliwości ze strony odcinka lędźwiowego w III trymestrze. To zupełnie naturalne zjawisko, które najczęściej samoistnie ustępuje po porodzie. Niepokój może jednak wzbudzać silny ból pleców w ciąży w towarzystwie nudności, krwawienia z dróg rodnych, gorączki czy dolegliwości ze strony brzucha.

Jak zwalczać ból pleców?

W zależności od przyczyny ból pleców wymaga różnych metod terapeutycznych. Doraźnie i objawowo, szczególnie w stanach ostrego ataku dolegliwości, warto zastosować ciepły kompres i przyjąć odciążającą pozycję. Jedną z uniwersalnych jest pozycja „krzesełkowa”, która polega na podparciu ugiętych nóg w kolanach i biodrach pod kątem prostym w leżeniu na plecach. Przeciwbólowo działa także pozycja embrionalna, czyli skulona na boku z poduszką lub zwiniętym kocem pomiędzy kolanami. W innych przypadkach ból pleców powinien być leczony z uwzględnieniem przyczyny. Dolegliwości powstałe w efekcie zmian zwyrodnieniowych dobrze reagują na farmakoterapię, a także na rehabilitację z wykorzystaniem ćwiczeń ruchowych i zabiegów fizjoterapeutycznych. Ukierunkowana terapia ma na celu spowolnienie postępu choroby i utrzymanie optymalnej sprawności, dlatego niezbędnym elementem jest gimnastyka o charakterze rozciągającym i wzmacniającym mięśnie grzbietu. Uzupełnieniem są ultradźwięki, elektroterapia, laseroterapia i magnetoterapia. Na ból z tyłu pleców powstały z przeciążenia i stresu poleca się z kolei metody relaksacyjne i ćwiczenia oddechowe, które pozwolą złagodzić nieprzyjemny stan.

1. Milanow I., Zespół bólowy kręgosłupa, „Pediatria i Medycyna Rodzinna”, 2014, 10 (3).
2. Tanner J., Bóle pleców, Laurum, Warszawa 2014.