Pozycja boczna ustalona – jak ułożyć poszkodowanego w bezpiecznej pozycji?

Czym jest pierwsza pomoc przedmedyczna?

W idealnym, filmowym świecie natychmiast po wypadku słychać syreny pogotowia i policji. Rzeczywistość niestety niewiele ma wspólnego z filmem. Zwykle więc od momentu, gdy człowiek dozna poważnego uszczerbku na zdrowiu do przyjazdu ratowników mija kilkanaście, niekiedy nawet kilkadziesiąt minut.

W tym czasie poszkodowany nie może być zdany na siebie (zwłaszcza w przypadku, gdy jest nieprzytomny). Twoim obowiązkiem jest udzielić mu pomocy. Obowiązkiem, a nie – powinnością. Kwestię tę reguluje Kodeks karny. Zgodnie z art. 162., jeśli możesz pomóc bez narażania swojego zdrowia i życia, a tego nie zrobisz, musisz liczyć się z konsekwencjami prawnymi. W tym wypadku jest to ryzyko pozbawienia wolności do 3 lat!

Czym jest pierwsza pomoc przedmedyczna? To ciąg czynności, których celem jest jak najszybsze udzielenie pomocy poszkodowanym.

Przede wszystkim wezwij karetkę albo poproś innego świadka zdarzenia, aby to zrobił. Jeśli osoba, która ulegał wypadkowi, jest przytomna i znajduje się w bezpiecznym miejscu, nie zmieniaj jej ułożenia. Poczekaj na przyjazd karetki.

Jeśli jednak straciła przytomność, sprawdź, czy oddycha. W razie potrzeby udrożnij drogi oddechowe i wykonaj resuscytację krążeniowo-oddechową:

• u dorosłych po wykonaniu 2 wdechów ratowniczych wykonuj 30 uciśnięć klatki piersiowej na 2 wdechy,

• u dzieci po wykonaniu 5 wdechów ratowniczych wykonuj 15 uciśnięć klatki piersiowej na 2 wdechy (warto jednak mieć na uwadze, że zasady obowiązujące przy resuscytacji dorosłych mogą być stosowane także u dzieci).

Według aktualnych wytycznych ratowniczych bez właściwego zabezpieczenia (np. maseczki do sztucznego oddychania) nie ma konieczności wykonywania oddychania usta-usta. Wystarczą same uciski klatki piersiowej (na głębokość 5–6 cm), podczas których powietrze i tak zasysa się do płuc.

Kiedy zastosować pozycję boczną ustaloną?

Gdy uda się przywrócić oddech, a wciąż jeszcze nie dojechała karetka albo poszkodowany mimo nieprzytomności od początku oddychał – ułóż go w pozycji bocznej ustalonej. Nie należy mylić tej pozycji z pozycją przeciwwstrząsową! W tym drugim przypadku nogi poszkodowanego, który doznał wstrząsu krwotocznego, powinny zostać uniesione do góry (na wysokość około 40 cm), tak aby głowa znajdowała się niżej i mogła do niej dopłynąć krew.

Pozycja bezpieczna jest to ułożenie, które możesz zastosować, gdy poszkodowany uległ wypadkowi, doznał wstrząsu anafilaktycznego (np. przy uczuleniu na ukąszenia owadów czy niektóre składniki pokarmu) i stracił przytomność. 

Takie ułożenie wykonuj tylko w przypadku osób nieprzytomnych z zachowanymi (lub przywróconymi) funkcjami życiowymi. Nie układaj w pozycji bocznej ustalonej osoby, która jest tylko osłabiona, zamroczona czy przestraszona (ale przytomna).

Dlaczego pozycja boczna ustalona jest bezpieczna?

Pozycja boczna ustalona uznawana jest za najbezpieczniejsze ułożenie dla poszkodowanej osoby nieprzytomnej (bez względu na to, czy jest to wynik wypadku ataku padaczki, czy zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej).

Zapewnia stabilne ułożenie – poszkodowany nie zmieni przypadkowo pozycji ani nie zakrztusi się np. krwią czy wymiocinami. Do tego utrzymuje drożność dróg oddechowych – zapobiega zapadaniu się języka, co mogłoby utrudnić bądź uniemożliwić oddychanie.

Pozycja boczna ustalona krok po kroku

Wykonanie pozycji bocznej ustalonej nie jest skomplikowane. Przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej też nie. Teoretycznie. W praktyce wiele osób nigdy nie przechodziło szkoleń z zakresu pierwszej pomocy albo przechodziło je tak dawno, że nie pamięta, ile wykonywać wdechów i uciśnięć. Do tego dochodzi stres związany z koniecznością ratowania czyjegoś życia.

Warto co jakiś czas uczestniczyć w kursach pierwszej pomocy. Wszystko po to, by czynności związane z pierwszą pomocą stały się nawykowe. Nawyk nawet w sytuacji bardzo wymagającej pozwoli Ci działać mechanicznie.

Zatem jak wykonać ową pozycję boczną ustaloną? To zaledwie pięć czynności:

• krok 1 – ułóż rękę poszkodowanego (tę od Twojej strony) pod kątem 90 stopni z dłonią skierowaną ku górze;

• krok 2 – drugą rękę poszkodowanego przełóż do przeciwległego do niej policzka (tego od Twojej strony);

• krok 3 – nogę poszkodowanego (tę przeciwną do strony, po której się znajdujesz) zegnij w kolanie, tak aby zgięcie było skierowane ku górze (nie układaj nogi płasko z kolanem zgiętym do boku);

• krok 4 – trzymając za zgięte kolano poszkodowanego i rękę przy policzku, pociągnij go ku sobie tak, aby przewrócić na bok twarzą skierowaną ku Tobie;

• krok 5 – odchyl głowę ku tyłowi, aby zachować drożność dróg oddechowych, a nogę (tę wcześniej zginaną) ułóż pod kątem 90 stopni.

Po ułożeniu poszkodowanego regularnie sprawdzaj czy sprawnie oddycha. Ponadto, w sytuacji gdy konieczne jest dłuższe oczekiwanie na pomoc – zmieniaj ułożenie ciała na drugi bok (powtarzając wszystkie wymienione wyżej czynności) co 30 minut. Ma to zapobiec niedokrwieniu ramienia i porażeniu nerwów.